Milli Edebiyat Dönemi Eleştiri ve Edebiyat Tarihi

Milli Edebiyat Dönemi Eleştiri (Tenkit) ve Edebiyat Tarihi

Her yeni ve iddialı topluluğun ortaya çıkma ve gelişme aşamaları gibi, Millî Edebiyat Akımı da polemik ve edebî tenkit bakımından çok hareketli geçmiştir.

Genç Kalemler‘in çıktığı sürece, daha çok Ömer Seyfettin ve Ali Canip tarafından hemen her sayıda yayımlanan polemik ve tenkitler, Yeni Lisan hareketinin ve Millî Edebiyat anlayışının açıklanması ve müdafaası hususunda ilk kuvvetli yazılardır.

Ömer Seyfettin, derginin kapanmasından sonra, Türk Yurdu, Yeni Mecmua, Büyük Mecmua, Tâlim ve Terbiye Mecmuası gibi dergilerde ve çeşitli gazetelerde zaman zaman aynt maksada hizmet eden yazılar yazdığı gibi; Ali Canip’in Millî Edebiyat hareketine şiddetle muhalif olan Cenap Şahabettin ile yaptığı münakaşalarda (Millî Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım, 1918) bu devrin en çok ilgi uyandıran edebî polemikleri arasındadır. Bu tarihten sonra şiirle ilgisini keserek kendini edebî incelemelere veren Ali Canip’in, edebî bilgilerden bahseden Edebiyat (1926) ve Epope ve Edebî Nevilerle Mesleklere Dair Malûmat (1927) adlı iki eseri daha vardır.

Ali Canip gibi, önceden Fecri Âtî’ye girdikleri halde sonraları Millî Edebiyat cereyanına katılanlar arasında bulunanlardan Hamdullah Suphi’nin, Serveti Fünûn dergisinde, Fecri Âtî hareketinin müdafaası ve Safahât’ın ilk kitabı ile ilgili makalelerini;

Yakup Kadri‘nin yine Fecri Âtî’nin müdafaasına, Handan’a, Yeni Lisan’a ve genellikle çeşitli edebî konulara dair polemik ve tenkitlerini;

Köprülüzade Mehmet Fuat‘ın yine Fecri Âtî’ye, Edebiyyâtı Cedîde’ye, Yeni Lisan’a, Millî Edebiyat’a ve bu devrin tanınmış yazar ve şairleri ile ilgili polemik ve tenkitleri (Bunların bir kısmı: Bugünkü Edebiyat, 1924) ile edebî bilgiler hakkındaki Ma’lûmâtı Edebiyye (Şahabettin Süleyman ile birlikte, 1914-1915) ve Batı edebiyatına dair makalelerini toplayan Hayâtı Fikriyye (1910) adlı eserlerini;

Râif Necdet‘in Fecri Âtî aleyhine ve çeşitli şahsiyetlerle edebiyat meseleleri üzerine olup Hisler ve Fikirler (1901-1910) ve kısmen Hayâtı Edebiyye (1909-1922) adlı eserlerinde toplanan polemik ve tenkitlerini de bu devrin edebî tenkit çalışmaları arasına koymak gerekir.

Türk edebiyatı tarihi konusunda verimli çalışmalar milli edebiyat döneminde başladı. Fuat Köprülü, Türk edebiyatını, şuara tezkireleri anlayışından kurtararak destanlar çağından bugüne kadar olan dönemi bir bütün halinde ele aldı (Türk Edebiyatı Tarihi I, II [1920-1921]). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (1918) adlı eserinde Ahmed Yesevi ve Yunus Emre‘yi bütün yönleriyle belgelere dayanarak tanıttı. Türk medeniyet ve kültür tarihi, Türk dili, dini, sanatı, musikisi v.d. konularda çeşitli eserler meydana getirdi.

Ali Canip Yöntem, edebiyat ve edebiyat tarihi konularında yaptığı çalışmalarıyla tanındı.

Mithat Cemal ve İbrahim Alâaddin de monografik incelemeler yaptılar.

Milli Edebiyat Dönemi (1911-1923)