Dolaylı Tümleç Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı) Nedir? Dolaylı Tümlecin Özellikleri, Örnekleri

Dolaylı Tümleç

Dolaylı Tümleç Nedir?

Dolaylı Tümleç, “-E, -dE, -dEn” eklerini alarak cümlenin, dolayısıyla yüklemin anlamını, “fiilin, çıkma (uzaklaşma), bulunma ve yönelme (yaklaşma) bakımlarından ilgili olduğu yer” yönünden tamamlayan öğedir. Yer tamlayıcısı da denir.

  • Biz yazları köye gideriz; sahil lüksümüz yok bizim.
  • Nice tarihî eserler sular altında bırakılıyor.
  • Buğdayı çiftçiden hep ucuza alırlar.
  • Baş ucumdaki lâmbayı yakıp saate baktım.
  • Büyük bir boşlukta bozuldu büyü.
  • Sağ taraftan çıngırak sesleri geliyordu.
  • Başımız üstünden yorgun bulutlar geçer.

» Yaklaşma ve uzaklaşma ekli yer tamlayıcıları isim cümlelerinde çok az bulunur. Bulunma ekli yer tamlayıcıları ise her cümlede bulunabilir.

  • Her tarafta, yükselen otların kenarlarında, kırların en tenha ve göze görünmez noktalarında başlı başına tam bir güzellikle açılmış, belki renkleri biraz soluk kır çiçekleri vardı.
  • Hâlbuki bu sergilerin getireceği sanat ve güzellik terbiyesine bilhassa biz muhtacız.

» Dolaylı tümleç, yükleme sorulan “nereye?, nerede?,  nereden?, kime?, kimde?, kimden?, neye?, nede?, neden?” sorularının cevabıdır.

  • Bunları babana sormalısın.  (Kime?)
  • Aradığınız kitapları sahafta bulursunuz. (Nerede?)
  • Tebeşir kireçten yapılır.  (Neden?)

Türü:

» İsim cinsinden bütün kelimeler ve kelime grupları dolaylı tümleç olabilir.

  • Kuleye çıkınca, sabah güneşinin henüz dağılmadığı hafif sislerle örtülü ufka dikkatle baktı.
  • Konak, çamurlu ve bozuk bir yolun sağında kurulmuştu.
  • Ayağını toprağa basmaktan ürküyordu.

» Yer soran soru kelimeleri de dolaylı tümleçtir?

  • Bu elbiseyi nereden aldınız?
  • Benim kalemim kimde kalmış?

Sayısı:

» Bir cümlede birden fazla aynı veya farklı cinsten yer tamlayıcısı bulunabilir. 

  • Ormanlardan, derelerden, köprülerden, tepelerden, uçurumlardan şimşek gibi geçti.
  • Gökalp ve arkadaşları, hem edebî eserlerinde, hem de Türkçeyi sadeleştirmek için ortaya koydukları prensiplerde halka yöneldiler.

» Bazı yer tamlayıcıları kendinden önceki yer tamlayıcısının açıklayıcısıdır.

  • Her taraftayükselen otların kenarlarındakırların en tenha ve göze görünmez noktalarında başlı başına tam bir güzellikle açılmış, belki renkleri biraz soluk kır çiçekleri vardı.

Ayrıca bakınız ⇒

CÜMLENİN ÖGELERİ

Benzer İçerikler:

İlginizi Çekebilir:
Kapalı
Başa dön tuşu