Tariz (Dokundurma, Sitem, İğneleme) Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Tariz (Dokundurma, Sitem, İğneleme) Söz Sanatı: Sözcük anlamıyla dokundurma”, “taşlama”, “taş atma” demektir. Terim olarak; bir sözün görünürdeki anlamının tam tersi amaçlanarak kullanılmasıyla gerçekleştirilen mecazlı anlatımdır. Kinayedekinden daha keskin alay ve eleştiri içerir. Yazıda tariz, bazen parantez içerisinde ünlem ( ! ) işaretiyle belli edilir.

Tariz Örnekleri

* “Bazı sevgili dostlarımın ( ! ) benim için karpuz kabuklarının en kayganlarını hazırladıklarını biliyorum.”

* “Adamınız, Allah için, gerçekten ustaymış; onun eli değeli bizim makine kararsızlığı bıraktı; artık hiç çalışmıyor.”

* “Kefil olduğunuz gece bekçisi hakikaten güvenilir çıktı; üç gün sonra bizim kasayı yüklenip kayboldu.”

* “Benim oğlum çok cesurdur canım, horozdan korktuğuna bakmayın.”

* “Çayın nefis olmuş, kabak suyu gibi.”

Uyarı! Dokundurmaca anlamını çözebilmek için, sözün nasıl bir durum için, hangi ortamda kullanıldığına; varsa, diğer cümlelere dikkat etmek gerekir.

* “Ne kadar kültürlü olduğu ( ! ) yazılarından belli.”

* “Beni ne çok sevdiğini ( ! ) biliyordum zaten;iki yıl sonra telefon etmek zahmetine girerek bunu kanıtladın.”
* “Ne kadar eli açık olduğunu gördünüz değil mi?Derneğe tam bir milyon lira bağışladı.”

* “Bu ne kudret ki Elifbâ’yı okur ezberden.”

* “Aferin oğlum Ahmet / Bu yolda devam et /
Herifçioğlu Sen Mişel’de koyuvermiş sakalı
Neylesin bizim köyü / Nitsin Mahmut Makal’ı.”

Uyarı! Tariz ile kinaye karıştırılmamalıdır.Tarizde sözün gerçek ya da mecaz anlamda kullanılmasından çok, karşıt anlamı önemlidir.Kinayede ise sözün her iki anlamının bir arada kullanılıp kullanılmadığına bakılır.