DÜNYA EDEBİYATINDA TİYATRO

• Tiyatronun ilk yetkin örnekleri Eski Yunan’da görülür.

• Yüzyıllar içinde farklı türlere ayrılarak tiyatro gelişimini sürdürmüştür.

TRAJEDİ

• Kaynağı Eski Yunan’a dayanır.
• Eski Yunan ve Latin edebiyatlarında nazım (şiir) biçiminde yazılmıştır.
• 17. yüzyılda nesir (düz yazı) biçiminde de örnekleri verilmiştir.
• Klasisizmin izleri görülmektedir.
• Üç birlik kuralına uyulur.
• Beş perdeden oluşur.
• Konusunu tarih ve mitolojiden alır.
• Sanatlı bir dil ve soylu bir üslup kullanılır.
• Kahramanları; soylular, krallar, tanrılar ve olağanüstü kişilerdir.
• Kaba ve çirkin sahneler, seyirciye gösterilmez.
• Oyunlarda koro bölümü bulunur.
• Korku, heyecan, acıma duyguları uyandırarak insan ruhunu arındırmayı amaçlar.
• Euripides, Corneille, Racine trajedi türünde eser vermiş sanatçılardır.

KOMEDİ

• Konusunu günlük hayattan alır.
• Günlük, kaba ve argo sözlere yer veren bir dil kullanılır.
• Kahramanlar, halkın içinden kişilerdir.
• Nazım veya nesir biçiminde yazılabilir.
• Koro bölümü bulunur.
• Üç birlik kuralına uyulur.
• Kaba ve çirkin sahnelere yer verilebilir.
• Perde sayısı değişebilir.
• Karakter, entrika ve töre komedisi gibi türleri vardır.
• Aristophanes, Moliere komedi türünde eser vermiş önemli sanatçılardır.

DRAM

• Kahramanları, hayatın her kesiminden kişilerdir.
• Nazım veya nesir biçiminde yazılabilir.
• Konusunu tarihten ve günlük hayattan alır.
• Üç birlik kuralına uyulmaz.
• Perde sayısı değişebilir.
• Kaba ve çirkin sahnelere yer verilebilir.
• Melodram ve feeri gibi türleri vardır.
• Victor Hugo, Shakespeare dram türünde eser vermiş sanatçılar arasındadır.

ANTİK YUNAN TİYATROSU

• Antik Yunan Uygarlığının MÖ V. ve IV. yüzyıllarını kapsayan Klasik Çağ sanat ve kültür açısından en parlak dönem olmuştur.
• Tragedya ve komedya türünde en büyük yapıtların yazılması bu döneme rastlar.
• Sanatın her dalında görülen gelişme, Pers savaşlarından sonra Atina devletinin güçlenmesinin ve zenginleşmesinin sonucudur.
• Atina, kültür ve sanat alanındaki üstünlüğü ile Yunan uygarlığının kültür merkezi oldu.
• Toplumdaki sınıfsal ve kültürel çeşitlilik bir çelişki yaratır; bu çelişki tiyatro için bir beslenme kaynağıdır.
• Yunanistan’da klasik dönem sanatı bir yandan doğalcı sayılabilecek kadar gerçekçi, bir yandan kesin kurallar uygulayacak kadar biçimcidir.
• Antik Yunan tiyatro düşüncesi, çağın tiyatrosu, sanatı, felsefesi ve toplum yaşamı ile bir bütün oluşturur ve tiyatro düşüncesinin evrimi içerisinde ilk önemli aşamadır.
• Antik Yunan tiyatrosu öncü tiyatro yazarları: Sophokles, Aiskhylos, Euripides, Aristophanes

YUNAN TİYATROSUNUN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ

• Büyük amfi tiyatrolar,
• Güçlü, etkili ve temiz bir ses,
• Karakter yapımının doğruluğu,
• İnandırıcı, doğal bir esneklikle sağlanan tasarım gücü,
• Algılama ve anlama yetisi,
• Giysi Tasarımı…

DÜNYA EDEBİYATINDA ÖNCÜ TİYATRO YAZARLARI VE ESERLERİ

Eski Yunan edebiyatında;

• Aiskhylos’un Zincire Vurulmuş Prometheus.
• Sophokles‘in Kral Oidipus.

İngiliz edebiyatında;

• Shakespeare‘in Romeo ve Juliet (Romiyo ve Culyet),
• George Bernard Shaw‘un (Corc Bernard Şov) Kırgınlar Evi,
• Samuel Beckett’ın (Semuel Bekit) Mutlu Günler…

Fransız edebiyatında;

• Racine’in (Rasin) Andromaque (Andromak),
• Corneille‘in (Korney) Le Cid (Lö Sid),
• Moliere’in (Molyer) Cimri,
• Victor Hugo‘nun Hernani…

Alman edebiyatında;

• Schiller’in Wilhelm Tell (Vilhelm Tel),
• Goethe‘nin Faust (Faust),
• Bertolt Brecht‘ın (Bertolt Bireşt) Evet Diyen Hayır Diyen…

Norveç edebiyatında;

• Henrik İbsen‘in (Henrik İbsen) Bir Bebek Evi, Yaban Ördeği…

Rus edebiyatında;

• Gogol’un Müfettiş
• Çehov‘un Üç Kız Kardeş

FRANSIZ EDEBİYATINDA TİYATRO

• Rönesanstan önce Fransa’nın “özgün bir yerel tiyatro geleneği” yoktur.
• İtalyan Rönesansı’nın etkisini kolayca benimsemiştir.
• 17. yüzyılda, gelişmiş sahne teknolojisini içeren bir tiyatro binası yaptırılır. Böylece Fransız tiyatrosunda teknik gelişmeler de başlar.
• Corneille dönemin üç önemli yazarından biridir. Le Cid adlı oyun, üçbirlik kurallarına uymayan bir trajikomedidir.
• Racine ise klasikçi kuralların içinde kalarak trajediye romantik bir ton kazandırdı.
• Konularını Yunan-Roma mitolojisinden ve tarihten alırlar.
• Moliere, Fransız toplumunun gündelik yaşamından aldığı tiplerle kendi çağını aşan bir modern komedi anlayışının kurucusu oldu. Moliere, dönemin en sevilen oyun yazarıydı.

Ayrıca bakınız ⇒ Andromak (Orijinal Adı: Andromaque) ve Racine