Dram Nedir? Dram Türleri, Özellikleri

Dram, sahnede oynanmak için yazılmış, biçim olarak konuşmaya dayanan ve karşıtların çatışmasıyla gelişen oyun türünün adıdır. Başlangıçta lirik ve epik yanında üçüncü bir edebiyat türünün adı olarak kullanılmış, eski Yunan’da eylemin kişileştirilerek canlandırılmasına dram denmiştir.

Dram sanatı sözü, bu geniş anlamda, tek ya da bir grup kişinin, başkaları önünde bir eylemi canlandırması demektir. Yine bu anlamıyla dram kavramı ilkçağda bütün tiyatro yapıtları için kullanılmış, dramlar tragedya ve komedya diye ikiye ayrılmıştır.

Ama bu sınıflama edebiyatın şiirle özdeş tutulduğu, tiyatro yapıtlarının da şiir olarak yazıldığı bir dönemde yapılıyor, lirik ve epik şiirin yanı sıra sahnelenmek için yazılmış manzum metinlere dramatik şiir deniyor, dolayısıyla dram sözcüğü bütün tiyatro yapıtlarını kapsıyordu.

Günümüzde ise tiyatro sanatının gelişim sürecinde yeni boyutlar kazanan, çeşitlenen tiyatro yapıtlarının tümü için piyes, oyun sözcükleri kullanılmaktadır.

Dram türünün geçirdiği aşamalar:

a) Burjuva Dramı:

Fransız filozofu Diderot (1713-1784)’un tragedyaya karşı çıkmasıyla ortaya çıkmıştır. Burjuva dramında günlük olayları işlemek, orta sınıfa seslenmek, güzel ile faydalıyı göstermek, ahlakçı görüşü vurgulamak ve günlük yaşayışın doğal dili olan nesir ile yazmak başlıca amaçlar olmuştur.

b) Romantik Dram:

19. yüzyılın ilk yarısında Romantizm akımıyla birlikte ortaya çıkan romantik dram, tragedyanın belli kurallarını yıkma amacı gütmüştür. Romantizmle birlikte edebiyatın her dalında başlayan isyan hareketi tiyatro alanında ürününü dram olarak vermiştir. İngiliz oyun yazarı Shakespeare’ın ilk örneklerini verdiği bu tür, Alman edebiyatında Goethe, Schiller gibi sanatçıların ilgisini kazanmıştır. Romantik dramın ilkelerini ilk kez Fransız sanatçı Victor Hugo, Cromwell (1827) adlı oyununun önsözünde ortaya koymuştur.

Romantik Dramın Özellikleri:

• Olaylar tarihten ya da günlük hayattan alınabilir.
• Oyunda acıklı ve gülünç olaylar bir arada verilebilir.
• Nazım (dizeler halinde) ya da nesir (düz yazı) biçiminde yazılabilir.
• Klasik tiyatronun “olayda, zamanda ve mekanda birlik” kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
• Kahramanlar her tabakadan seçilebilir.
• Acı veren olaylar sahnede gösterilebilir.
• Perde sayısı yazarın isteğine bağlıdır.
• Yerli hayata ve ulusal konulara önem verilir.

c) Çağdaş (Modern) Dram:

Dram türü, Romantik akımın etkili olduğu dönemlerden sonra da biçim ve içerik değişiklikleriyle yeni boyutlar kazanmış ve günümüze dek varlığını sürdürmüştür. Günümüzde değişik akım ve görüşlerin doğrultusunda dramlar yazılmakta ve bunlar çağdaş dram kapsamında değerlendirilmektedir.

Önemli Dram Sanatçıları:

İngiliz Edebiyatında;

• Shakespeare (1564-1616)

Alman Edebiyatında;

• Goethe (1749 – 1832),
• Schiller (1759-1805),
• Lessing (1729-1781) …

Fransız Edebiyatında;

• Diderot (1713-1784),
• Victor Hugo (1802-1885) …

Türk Edebiyatında;

• Namık Kemal (1840-1888),
• Abdülhak Hamit Tarhan (1852-1937),
• Recaizade Mahmut Ekrem (1847-1914) …

Ayrıca bakınız ⇒ Dram (Tiyatro) Sanatının Kaynağı ve Temel Özellikleri

Kaynakça: Atilla Özkırımlı, Türk Edebiyatı Tarihi, AnaBritannica.