Anjanbman Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Anjanbman; şiirde cümlelerin, anlamın bir dize ya da beyitte bitmeyip diğer dize, beyit veya bendlere kaymasıdır.

Türk şiirine Fransız şiirinden geçti. Servet-i Fünun döneminde yaygınlaştı. Düzyazıyı şiire yaklaştıran önemli bir üsluptur.

Özellikle Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerinde ritim ve ses açısından yeni bir söyleyişe ulaşmak amacıyla kullanılmış, müstezat biçiminin serbest müstezat olarak geliştirilmesinde anjanbmandan yararlanılmıştır. Tevfik Fikret bunun en yetkin örneklerini verir.

Ahmet Haşim‘in Yollar, O Belde gibi şiirlerinde de örneklerine rastlanan anjanbman en yaygın kullanımına Cumhuriyet’ten sonra vezinle de sınırlanmayan serbest şiirle ulaşır.

Örnekler:

Örnek-1

Ey yarının
inkılâb ordusunda çarpışacak
kahraman, öğren işte: Kuvvet=Hak?

(Haluk’un Vedaı’ndan, T. Fikret)
***

Örnek-2

Ey rûh-ı kâinât
Takdis edin: Beşer
takdise müstahaktır; odur Rabb-i hayr ü şer,
Rabb-i mümkinât

(Gökten Yere, T. Fikret)

Örnek-3

Geçen akşam eve geldim. Dediler:
Seyfi Baba
Hastalanmış, yatıyormuş.
– Nesi varmış acaba?
– Bilmeyiz, oğlu haber verdi
geçerken bu sabah.
– Keşke ben evde olaydım… Esef
ettim. Vah vah!
Bir fener yok mu, verin… Nerde
sopam?
Kız çabuk ol…
Gecikirsem kalırım beklemeyin. Zira
yol
Hem uzun, hem de bataktır…

(Mehmed Âkif)

Örnek-4

Kalbinde her dakika şu ulvî tahassürün
Mirkar-ı ateşini duy daima düşün:
Onlar niçin semada, niçin ben çukurdayım?
Gülsün neden cihan bana, ben yalnız ağlayım?
Yükselmek âsumana ve gülmek ne tatlı şey.

(Promete’den, Tevfik Fikret)

Örnek-5

Topla, fırlat ne varsa, taş, iğne,
Şu muhitin ser-i rehavetine.
O biraz belki canlanır ve senin
Zahmetin, himmetin ve fazlın için
Koyar elbet vatan, bu hasta nine
Bir sıcak buse terli nasiyene.

(Haluk’un Vedaı’ndan, T. Fikret)