Anjanbman Nedir? Özellikleri, Örnekleri
Anjanbman; şiirde cümlelerin, anlamın bir dize ya da beyitte bitmeyip diğer dize, beyit veya bendlere kaymasıdır.
Türk şiirine Fransız şiirinden geçti. Servet-i Fünun döneminde yaygınlaştı. Düzyazıyı şiire yaklaştıran önemli bir üsluptur.
Özellikle Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerinde ritim ve ses açısından yeni bir söyleyişe ulaşmak amacıyla kullanılmış, müstezat biçiminin serbest müstezat olarak geliştirilmesinde anjanbmandan yararlanılmıştır. Tevfik Fikret bunun en yetkin örneklerini verir.
Ahmet Haşim‘in Yollar, O Belde gibi şiirlerinde de örneklerine rastlanan anjanbman en yaygın kullanımına Cumhuriyet’ten sonra vezinle de sınırlanmayan serbest şiirle ulaşır.
Örnekler:
Örnek-1
Ey yarının
inkılâb ordusunda çarpışacak
kahraman, öğren işte: Kuvvet=Hak?
(Haluk’un Vedaı’ndan, T. Fikret)
***
Örnek-2
Ey rûh-ı kâinât
Takdis edin: Beşer
takdise müstahaktır; odur Rabb-i hayr ü şer,
Rabb-i mümkinât
(Gökten Yere, T. Fikret)
Örnek-3
Geçen akşam eve geldim. Dediler:
Seyfi Baba
Hastalanmış, yatıyormuş.
– Nesi varmış acaba?
– Bilmeyiz, oğlu haber verdi
geçerken bu sabah.
– Keşke ben evde olaydım… Esef
ettim. Vah vah!
Bir fener yok mu, verin… Nerde
sopam?
Kız çabuk ol…
Gecikirsem kalırım beklemeyin. Zira
yol
Hem uzun, hem de bataktır…
Örnek-4
Kalbinde her dakika şu ulvî tahassürün
Mirkar-ı ateşini duy daima düşün:
Onlar niçin semada, niçin ben çukurdayım?
Gülsün neden cihan bana, ben yalnız ağlayım?
Yükselmek âsumana ve gülmek ne tatlı şey.
(Promete’den, Tevfik Fikret)
Örnek-5
Topla, fırlat ne varsa, taş, iğne,
Şu muhitin ser-i rehavetine.
O biraz belki canlanır ve senin
Zahmetin, himmetin ve fazlın için
Koyar elbet vatan, bu hasta nine
Bir sıcak buse terli nasiyene.
(Haluk’un Vedaı’ndan, T. Fikret)