Muradî (III.Murad) Kimdir? Edebi Kişiliği

III.Murad şehzadesi Mehmet için görkemli bir sünnet düğünü yapmıştır ve bu düğün Gelibolulu Âli’nin Cami’ül-Buhur Der-Mecâlis-i Sûr adlı eserinde 2725 beyitle anlatılmıştır.

Muhibbî’den sonra en çok gazel söyleyen sultandır. Günümüze ulaşan tek eseri Divân’dır. Bu divânda bin beş yüzü aşkın gazel bulunmaktadır.

III. Murad (1546-1595) Padişah olunca ya kadar Manisa’ da Sancak Beyliği yapar. 982/1574’te tahta geçmiştir. III. Murad, Muradi’ mahlası ile şiirler yazmıştır. Şiirleri, divanda toplanmış olup bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Fatih 3874 numarada bulunmaktadır. Eğlenceye, zevke düşkün olan III. Murad’ın şiirlerinin çoğu hayat anlayışının aksine dini ve tasavvufidir.

39 adet Farsça gazel kaleme alan Muradî’nin bu şiirleri Futuhat-ı Ramazan adlı eserinde yer almaktadır.

Şiirlerinden Örnekler:

Uyan Ey Gözlerim

uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan
azrail’in kastı canadır inan
uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan

seherde uyanırlar cümle kuşlar
dill-u dillerince tesbihe başlar
tevhid eyler dağlar, taşlar, ağaçlar
uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan

semâvâtın kapıların açarlar
mü’minlere rahmet suyun saçarlar
seherde kalkana hülle biçerler
uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan

bu dünya fanidir sakın aldanma
mağrur olup tac-u tahta dayanma
yedi iklim benim deyu güvenme
uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan

benim, murad kulun, suçumu affet
suçum bağışlayıp günahım ref’et
rasûl’ün sancağı dibinde haşret
uyan ey gözlerim gafletten uyan
uyan uykusu çok gözlerim uyan

———————-
Gazel

Bizi sûretde gördün pâdişâyuz
Velî ma’nâda bir kemter gedâyuz

Bizi yâr işiginde anlama yâd
Kamuya yâd u yâra âşinâyuz

Bu sûret âleminde câhilüz biz
Velîkin müctebâ vü murtazâyuz

Küdûret gösterüp âlemde her dem
Velî bâtında ey dil asfiyâyuz

Murâdî nesne yok zâhir amelden
Velî âyîne-i ibret-nümâyuz
——————-
Gazel

Hâl-i pinhânum soarar isen zebân şerh eylemez
Bir lisandur bu ilsân kim tercemân şerh eylemez

Çün mübeyyendür beyâna hâcet olmadı velî
Bir ‘ayândur bu ‘ayân kim her bir nihân şerh eylemez

Cümleten bir kenz-i mahfîdür nihân-ender-nihân
Pes nihâd olgıl ki bu remzi ‘ayân şerh eylemez

Remz-i ma’nâdan gözet kim sana m’anâ remzeder
Yoksa bu ahvâl ü etvân lisân şerh eylemez

Ey Murâdî iş bu elfâzun beyânı neyledür
Bir beyânsun kim seni bir zü’l-beyân şerh eylemez.
———————

Gazel

Uyhuda dün gice cânum gibi cânân gördüm
Ten-i efsürdede kalkup eser-i cân gördüm

Leblerün hasta iken agzuma aldum billah
Ey tabîb-i dil ü cân derdüme dermân gördüm

Edrine gerçi güzeller yiridür ey hem dem
Bursa’da dahı nice dilber-i fettân gördüm

Nâgehân ben bu gice kadre irüp Kablucada
Bir gümüşden yapılu serv-i hıramân gördüm

Ey murâdî şeh-i devrân iken el’ân seni
Zülfine kılmış esîr ol şeh-i hubân gördüm