Fiillerde Kişi (Şahıs) Özellikleri, Ekleri, Örnekleri

Fiildeki hareketi gerçekleştiren ya da o hareketin içinde bulunan varlığa fiildeki kişi (şahıs) denir.

Kişileri, çekimlenmiş, yani şahsa ve zamana bağlı olarak bir yargı bildiren fiillerin sonundaki ekler temsil eder.

Bu ekler, fiillere, zaman ve dilek kip eklerinden sonra gelir.

Yani önce fiillin zaman veya tasarı ifade eden bir çekimi yapılır, sonra onun hangi şahsa bağlı olduğunun belirtilmesi için şahıs ekleri getirilir.

Bu, Türkçenin sondan eklemeli bir dil oluşunun göstergesidir.

Fiillerde üç “kişi” vardır: 

Birinci kişiler (ben-biz) : anlatan, söyleyen, haber veren, konuşan, isteyen, soran(lar)…

İkinci kişiler (sen-siz) : dinleyen, emir alan(lar)

Üçüncü kişiler (o-onlar) : kendisinden bahsedilenler(ler)

Türkçede Şahıs Ekleri kimi kiplerde değişik şekillerdedir:

Şahıs        1.çeşit      2.çeşit       3.çeşit      4.çeşit
1.Tekil     -m               -im             -yim
2.Tekil    -n                 -sin             -sin          —-
3.Tekil    —                —-              —-           sin

1.Çoğul    -k              -iz               -lim
2.Çoğul    -niz         -siniz             -siniz         -in, -iniz
3.Çoğul    -ler          -ler                -ler           -sinler

1.Çeşit ekleri alan kipler: Görülen geçmiş zaman, dilek-şart
2.Çeşit ekleri alan kipler: Öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman, gereklilik kipi
3.Çeşit ekleri alan kipler: İstek kipi
4.Çeşit ekleri alan kipler: Emir kipi

Örnek fiil çekimi:

• (1. tekil-ben) gör-dü-m
• (2. tekil-sen) gör-dü-n
• (3. tekil-o) gör-dü
• (1.çoğul -biz) gör-dü-k
• (2.çoğul-siz) gördü-nüz
• (3.çoğul-onlar) gör-dü-ler

Dikkat edilecek olursa bazı şahıs eklerinin birkaç şekilde kullanılabildiği görülecektir. Bunlar fiil çekim örneklerinde daha anlaşılır bir şekilde incelenecektir.

Not: Bu şahıs ekleri tek tek öğrenilmez. Çekimli filler eklerine ayrılırken kendiliğinden ortaya çıkarlar.

Ayrıca bakınız:

FİİLLER (EYLEMLER)

• Fiiller (Eylemler)
• Fiilimsiler (Eylemsiler) Türleri, Özellikleri
• Fiilde (Eylemde) Kip: Haber Kipleri, Dilek Kipleri
• Fiillerde (Eylemlerde) Çatı: Öznelerine ve Nesnelerine Göre Fiil Çatıları
• Yapısına Göre Fiiller (Eylemler)
• Fiillerde Hareket-Anlamına Göre Fiiller
• Fiillerde Kişi (Şahıs)
• Fiillerde (Eylemlerde) Zaman
• Fiillerde (Eylemlerde) Anlam/Zaman Kayması