Bağdatlı Ruhi Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri |
Bağdatlı Ruhî, (d. ? - ö. 1605, Şam) Osmanlı Divan edebiyatı şairi. |
Bağdat doğumlu olduğu bilinen şairin doğum tarihi bilinmemektedir. Bağdat doğumlu olduğu için Bağdatlı Ruhî olarak anılmıştır. Gerçek ismi Osman'dır. Babası Osmanlı ordusunda bir askerdi, kendisi de sipahi olmuştur. Dönemin önemli, ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuştur. Çeşitli savaşlara katılmıştır. Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiştir. Eserlerinde toplumsal sorunları işlemiştir. 1605 yılında Şam'da öldüğü bilinmektedir. Bağdatlı Ruhi'nin en çok etkilendiği şair Fuzuli'dir, Fuzuli'nin oğlu Fazlı ile de arkadaşlık kurmuştur. Aşk, kahramanlık gibi konular üzerine yazmaktansa yaşadığı bölgelerin idari sistemlerinin meseleleri, toplumun sorunlu ve eksik noktaları, yanlış din anlayışı gibi konularda, eleştirel bir üslupla şiirler yazmıştır. Bağdatlı Ruhi'nin en ünlü eseri Terkib-i Bend isimli manzumesidir. 17 bendlik manzumeye Türk edebiyatının önemli isimleri (Şeyh Galip, Ziya Paşa gibi) nazireler yazmıştır. Bağdatlı Ruhi hakkında kısa notlar:
Eserlerinden örnekTerkib-i Bend'in birinci bendi Sanmam bizi kim şîre-i engûr ile mestüz Ter-dâmen olanlar bizi alûde sanur lîk Sadrın gözedüb neyleyelim bezm-i cihânın Mâil değiliz kimsenin âzârına ammâ Erbâb-i garez bizden ırağ olduğu yeğdir Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyuz Hem-kâse-i erbâb-ı dilüz arbedemiz yok Biz mest-i mey-i mey-kede-i âlem-i cânuz Gazel - Eksilmede (ilk 11 beyit) Devrden peymne-i mihr ü vefâ eksilmede Dem-be-dem yüz tutmada meclis perişân olmağa Sâz ü söze kalmadı evvelki gibi meylimiz Tab'ı kılmakda gubâr-âlûde cevr-i rûzgâr Çeşm-i pür-nemde safâdan gayrısı urmakda mevc Geçmede vakt-ı şebâb ü gelmede eyyâm-ı şîb İyş ü nûşa şevkımiz gitdikçe noksân bulmada Bâdedir gerçi devâ-yı derd ü gam ammâ ne sûd Ey dirîngaa ekserî halkın cefâ üstündedir Olmada mihr ü muhabbetden müberrâ hass ü âm Bir gönül eğlencesi yâr isteriz girmez ele
|