Cehaletten Kurtulma Sanatı – A. M. Celâl Şengör (kitap tanıtımı, özeti)

A. M. Celâl Şengör‘ün (Ali Mehmet Celâl Şengör) “Cehaletten Kurtulma Sanatı” adlı kitabı, okuyucuyu bağımsız ve eleştirel düşünmeye teşvik etmeyi amaçlayan bir deneme ve inceleme eseridir. Kitap, bilginin, özgürlüğün ve dogmalardan arınmış bir düşünce yapısının önemini vurgulamaktadır.

Kitabın Ana Fikirleri ve İçeriği

Kitap, birkaç farklı alt başlıktan oluşmaktadır, ancak genel olarak şu ana temalar etrafında şekillenir:

Tarihte Kişisel Deha ve Fikirlerin Önemi:

Şengör, tarihte olayları ve gelişmeleri sadece kanunların veya kuralların değil, bireylerin ve onların kişisel dehalarının şekillendirdiğini savunur. Bu bağlamda, kendi hayatına yön veren ve çeşitli alanlarda cehaletle savaşmış önemli insanların (Atatürk, İsmet İnönü, Sabiha Gökçen, Albert Einstein, Nikola Tesla, İbn-i Sina gibi) hayatlarından ve fikirlerinden kesitler sunar. Bu biyografik yaklaşımla, okuyucunun bu kişilerin fikirlerini nasıl geliştirdiklerine, hangi yöntemleri kullandıklarına ve başarısızlıklarından ders çıkarıp çıkarmadıklarına odaklanmasını ister.

Bilim ve Hür Düşüncenin Cehaletle Mücadelesi:

Şengör, insanlık tarihinin sürekli bir gelişim ve evrim tarihi olduğunu belirtir ve bu gelişimin temelinde bilim ve hür sanatın yattığını vurgular. Günümüzdeki müreffeh toplumların bilimde en ileri gitmiş toplumlar olduğuna dikkat çeker. Cehaletin en büyük düşmanının dogmalar olduğunu ifade eder ve insanlık tarihinin düşünce evriminin her zaman dogmalardan kurtulma yönünde ilerlediğini belirtir.

Eğitimin Amacı ve Eleştirel Düşünce:

Kitap, eğitimin asıl amacının bireyleri bağımsız ve eleştirel düşünebilen insanlar haline getirmek olduğunu savunur. Bu amaca zarar verecek her türlü unsurun eğitime dahil edilmesini “insanlığa ihanet” olarak nitelendirir. Okuyucuyu, çevresindeki olayları ve nesneleri görmeye, kaydetmeye ve anlamaya davet eder. Çünkü kayıt tutmanın medeniyetin ilk şartı olduğunu ve kayda alınmayan tanıklıkların insanlık hafızasında ziyan olduğunu ifade eder.

Cehalet ve Toplumsal Sorunlar:

Şengör, dünyadaki açlık, yoksulluk gibi sorunların temelinde aptallık ve cehaletin yattığını vurgular. Bilimin ve hür düşüncenin, toplumsal ilerleme ve refah için vazgeçilmez olduğunu hatırlatır. Özellikle Türkiye’de “nasçılık” olarak adlandırdığı dogma tutkunluğunun topluma verdiği zararlara değinir ve okuyucuyu bu tür cehalet kaynaklarından uzak durmaya çağırır.

Kısacası, “Cehaletten Kurtulma Sanatı”, A. M. Celâl Şengör’ün bilim, tarih ve düşünce üzerine yaptığı derinlemesine gözlemlerini ve okuyucuyu aydınlanmaya, sorgulamaya ve dogmatik düşünceden sıyrılmaya teşvik eden bir eseridir. Kitap, sohbet havasında yazılmış olup okumayan ve merak duymayan insanlara bir sitem niteliği taşır ve insanlığın kurtuluşunun okuduğunu anlamaktan geçtiği mesajını verir.