Gazelin Günümüz Türkçesine Çevirisi ve Açıklaması
Bu gazel, klasik Türk şiirinin meşhur şairlerinden Avni'ye ait olup, aşk ve güzellik temalarını işliyor. Şair, sevgilisinin güzelliğini ve aşkın getirdiği acıları oldukça sanatsal bir dille dile getiriyor.
Beyit Beyit Çeviri ve Açıklama
Her kaçan seyr ide bâğa ol gül-i ra‘nâ gelür / Na‘ra-i bülbülle bâğuñ başına gavgâ gelür:
- Anlamı: O güzel güle benzer sevgili, bahçede dolaşmaya çıktığında bülbülün feryadı ile bahçe bir haylaya döner.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin güzelliğini bir güle benzetmekte ve onun bahçede dolaşmasıyla başlayan karmaşayı bülbülün feryadına benzetmektedir. Bu, aşıkın kalbinde yarattığı heyecanı ve kargaşayı simgeler.
Seyr-i gülzâr eylese serv-i revânlarla nigâr / Râstı bu kadd(i) ânuñ cümleden a‘lâ gelür:
- Anlamı: O ince boylu sevgili, gül bahçesinde yürürken, boyunun diğerlerinden daha uzun olduğu ortaya çıkar.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin güzelliğini ve uzun boyunu övmekte, onun tüm güzellikleri arasında en üstün olduğunu belirtmektedir.
Fitnesiyle gözlerüñüñ göñlüme gavgâ düşer / Zülf-i anber-bâruñ ile başuma sevdâ gelür:
- Anlamı: Onun gözlerinin fitnesi kalbime savaş açar, misk kokulu saçları ise başıma dert olur.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin gözlerinin ve saçlarının kendisine verdiği eziyeti ve aşık olmanın getirdiği dertleri dile getirmektedir.
Göz diküp nergis yola şimşâd durmuş muntazır / Seyr-i bâğa gûyiyâ ol gözleri şehlâ gelür:
- Anlamı: Gözlerini yola dikmiş, nergis gibi bekleyen sevgili, sanki bahçeyi seyrediyormuş gibi gözleriyle beni büyüler.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin gözlerinin güzelliğini ve kendisine bakışının etkileyici olduğunu ifade etmektedir.
Âteş-i gam yakmasa ta’n mı vücûdum şehrini / Gözlerümden göñlüm üstine iki deryâ gelür:
- Anlamı: Keder ateşi vücudum şehirini yakmasa mı, gözlerimden gönlüme iki deniz akar mı?
- Açıklama: Şair, aşkın kendisine verdiği acıyı ve bu acının yarattığı duygusal çalkantıları dile getirmektedir.
Bu melâhat bu letâfet kim nigârâ señde var / Her niçe âkil varursa kûyuña şeydâ gelür:
- Anlamı: Bu güzellik, bu incelik sende var ki, her akıllı kimse senin güzelliğine hayran kalır.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin güzelliğinin herkesi kendine hayran bıraktığını belirtmektedir.
Lâ‘l-i cân-bahşıyle uşşâka hitâb itse nigâr / Mürdeler üzre sanasen Hazret-i ‘Îsâ gelür:
- Anlamı: Sevgili, can veren dudağıyla aşıklarına hitap etse, ölüler üzerinde İsa Peygamber gibi diriltmeye başlar.
- Açıklama: Şair, sevgilisinin sözlerinin aşıklar üzerindeki etkileyici gücünü abartılı bir şekilde ifade etmektedir.
Lâ‘l-i nâbı yâdına hûn-ı ciger nûş eylemek / Kime düşvâr ise ey ‘Avnî baña helvâ gelür:
- Anlamı: Güzel dudağını hatırlamak ve içimdeki kanı içmek kimlere zorsa, ey Avni, bana kolay gelir.
- Açıklama: Şair, aşk acısının kendisine ne kadar tatlı geldiğini ve sevgilisini düşünmenin kendisini rahatlattığını ifade etmektedir.
Genel Değerlendirme:
Bu gazel, klasik Türk şiirinin aşk temalarını işlediği ve şairin iç dünyasını yansıttığı güzel bir örnektir. Şair, sevgilisinin güzelliğini abartılı bir dille övmüş, aşkın getirdiği acıları ve mutlulukları iç içe geçirmiştir.
