İşteş Fiiller Hakkında Bilgi
Bir işin birden çok özne tarafından karşılıklı veya birilikte yapıldığını belirten fiillere işteş çatılı fiil denir. İşteş fiiller "-ş-" ekiyle kurulur.
* Karşıdan karşıya geçerken çarpıştık. (karşılıklılık anlamlı)
* Onunla caddede selamlaştık. (karşılıklılık anlamlı)
* Çocuklar okul çıkışında itişip kakışırlar. (karşılıklılık anlamlı)
* Ozanlar bir düğünde halkı eğlendirmek için atıştılar. (karşılıklılık
anlamlı)
* Pehlivanlar yağlanıp güreştiler. (karşılıklılık anlamlı)
* El sıkışmıştık o ortamda, istemeden de olsa. (karşılıklılık
anlamlı)
* Rüzgarın gücüyle yapraklar uçuştu. (Birliktelik anlamlı)
* Kuzular arabanın sesiyle birlikte kaçıştı. (Birliktelik anlamlı)
* İzleyiciler sinema salonuna doluştu. (Birliktelik anlamlı)
* Maaşlarını almak için bekleştiler. (Birliktelik anlamlı)
• Özne tekil olduğunda fiilde işteşlik olmaz.
+ Toplantıda sadece kendisi konuştu.
+ Sınavda ilk soruları kolay bulunca sakinleşti.
• Değişerek yeni bir görünüm alan "oluş" fiillerinde işteşlik yoktur. Bu fiiller dönüşlüdür.
+ Güneşte dolaşmaktan esmerleşmişti.
+ Yazın iyice bronzlaşmıştı.
+ Kız günden güne güzelleşmişti.
Özne-yüklem ilişkisinde, fiili gerçekleştiren unsura dikkat edilir:
+ Dövdü: Fiili yapan belli, etken.
+ Dövündü: Fiili yapan fiilden etkilenmekte, dönüşlü.
+ Dövüldü: Fiili yapan belli değil, edilgen.
+ Dövüştü: Fiil karşılıklı yapılmakta, işteş.
+ Şarkı söyledi: etken.
+ O, bir şarkı söyledi: dönüşlü.
+ Bu konuda çok şey söylendi: edilgen.
+ Sanatçılar söyleşti: işteş.
-----------------------------
Verdiğiniz cümlede "iş, eylem" birlikte yapıldığından", "uçuştular" fiili özne-yüklem ilişkisine göre işteştir.
Dikkat! Çatı konusu saadece fiil cümleleriyle ilgilidir. İsim cümlelerinde çatı yoktur.
Ayrıca bakınız: https://www.turkedebiyati.org/fiillerde-cati/
