Hümanizm, 14. yüzyılda İtalya’da doğan, insanı evrende tek ve en yüksek değer olarak gören,
insanı geliştirme ve yüceltmeyi amaçlayan bir düşünüştür.
Hümanistlere göre sanatın ve edebiyatın asıl konusu insandır. İnsan, özünde mükemmel bir
varlık olabilme potansiyelini taşır. Edebiyatın amacı insanı bu mükemmelliğe doğru götürmektir.
İnsan sevgisinden yola çıkan hümanistler, içinde yaşadıkları çağa, topluma, yerel ve ulusal değerlere uzak kalmışlar; evrenselliği hedeflemişlerdir.
Hümanist eserlerde antik Yunan ve Latin sanat/edebiyatından, düşünürlerinden örnekler görülür.
Hümanist edebiyatın konusu ve temeli insandır. Hümanist yazarlar daha çok evrensel konuları işlemişlerdir.
Hümanizmin Önemli Temsilcileri
- Dante (1265 -1321): İtalyan edebiyatının kurucusu En önemli eseri yapma destan niteliğindeki "İlahi Komedya"dır.
- Petrarca (1304 -1374): İtalyan şairi. Soneleriyle tanınır.
- Boccacio (1313-1375): İtalyan yazarı. Hikâye türünün yaratıcısıdır. "Decameron" adlı eseriyle ünlüdür.
- Villon (1431 -1463): Fransız edebiyatının kurucusu sayılan şair.
- Rabelais (1490 -1553): Fransız yazarı. Pantagruel ve Gargantua adlı mizahi ve fantastik eserleriyle roman türünün doğmasında öncülük etmiştir.
- Ronsard (1524-1585): Fransız şairi.
- Montaigne (1533 -1592): Fransız yazarı ve düşünürü. Deneme türünün babası.
- Cervantes (1547 -1616): Türünün ilk örneği sayılan Don Kişot romanıyla dünyaca tanınmış İspanyol yazarı.
- Shakespeare (1564 -1616): İngiliz ve dünya tiyatro edebiyatının büyük sanatçısı. Romeo ve Juliet, Hamlet, Othello, Kral Lear, Machbeth gibi tragedyaları ve Yanlışlıklar Komedisi, Hırçın Kız gibi komedyalarıyla tanınır.
Türk Edebiyatında Hümanizm
Hümanist düşünüş Türkiye'de ancak Cumhuriyet döneminde etkili olmuştur.
başını çektiği bazı deneme yazarları çağdaş düşünceyle beslenmiş bir hümanizmi savunmuşlardır. Bu yazarlara göre, hümanizm akımıyla bir ilgisi olmasa da ilk Türk hümanisti Yunus Emre'dir. Ancak Yunus Emre'de insan sevgisinin tasavvuftan kaynaklandığı da unutulmamalıdır.
Ayrıca bakınız -> Rönesans ve Hümanizm
