Question

Şiir ve inşa makalesinin edebiyatımıza getirdiği tenkit ve teklifler nelerdir ?

Answer 1

Şiir ve İnşa" makalesi, Tanzimat dönemi edebiyatının önemli ismi Ziya Paşa tarafından 1868 yılında kaleme alınmış, Türk edebiyatında eleştirel düşüncenin gelişmesine katkı sağlayan temel metinlerden biridir. Bu makale, özellikle şiir anlayışı ve millî edebiyat fikri açısından önemli teklifler ve eleştiriler içerir.

Aşağıda "Şiir ve İnşa" makalesinin edebiyatımıza getirdiği tenkit (eleştiri) ve teklifler (öneriler) özetlenmiştir:

---

TENKİTLER (Eleştiriler)

1. Klasik Divan Edebiyatı’nın Hayattan Kopukluğu:

   • Ziya Paşa, divan şiirinin halktan uzak, yapay ve taklitçi olduğunu savunur.

   • Şiirlerin genellikle hayalî ve soyut temalara odaklandığını, toplumun gerçeklerinden uzak kaldığını belirtir.

   • Özellikle Fars ve Arap etkisindeki dilin ağır ve süslü olmasını eleştirir.

2. Yabancı Taklitçiliği:

   • Edebiyatımızın kendi millî yapısından uzaklaşarak İran edebiyatına aşırı öykünmesini yanlış bulur.

   • Edebiyatın, toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyecek ölçüde taklitçi hale geldiğini ifade eder.

3. Anlamdan Çok Şekle Önem Verilmesi:

   • Divan şiirinde anlamdan çok vezin ve kafiyeye önem verilmesini eleştirir.

   • Şiirin sadece şekilsel kurallara indirgenmesini sanatın ruhuna aykırı bulur.

---

TEKLİFLER (Öneriler)

1. Şiirin Toplumla Uyumlu Olması Gerekliliği:

   • Ziya Paşa'ya göre şiirin toplumsal gerçekliklerle uyumlu, halka hitap eden bir içerikte olması gerekir.

   • Sanat toplum içindir anlayışını savunur.

2. Millî Bir Edebiyat Oluşturulması:

   • Edebiyatın yerli ve millî olması gerektiğini vurgular.

   • Türk milletinin diliyle, tarihiyle, yaşayış biçimiyle özgün bir edebiyat inşa edilmesini önerir.

3. Halk Edebiyatına Yönelme:

   • Ziya Paşa, halk şiirini ve halk edebiyatını örnek göstererek, bu türün daha samimi ve gerçek olduğunu söyler.

   • Özellikle Karacaoğlan gibi halk şairlerinin şiirlerini öne çıkarır.

4. Dil Anlayışında Sadelik:

   • Ağır, süslü ve Arapça-Farsça kelimelerle dolu bir dilden ziyade, sade ve anlaşılır bir Türkçenin kullanılmasını ister.

---

Özetle

"Şiir ve İnşa", klasik edebiyat anlayışına yöneltilen güçlü bir eleştiridir ve modern Türk edebiyatının temellerinden birini atar. Ziya Paşa bu makalede:

• Edebiyatın halka yönelmesi,

• Gerçekçi temalar işlemesi,

• Dilin sadeleşmesi,

• Millî kimliğe uygun bir sanat anlayışı geliştirilmesi

gibi çağdaş öneriler getirerek Tanzimat edebiyatının dönüşümcü ruhuna katkıda bulunmuştur.