Köy Seyirlik Oyunları |
Köy Ortaoyunları, köylülerin uzun kış aylarında ve hususiyle düğünlerde, bayramlarda eğlenmek ve vakit geçirmek için düzenleyip oynadıkları dram karakterli temsillerdir. Bu temsiller, târihî kaynakların verdiği bilgilerden anlaşıldığına göre çok eski bir sözlü geleneğe dayanmaktadır. Bu gelenek 1071 târihinden sonra da ozanların yanı sıra, Anadolu'da devam etmiş ve bugüne kadar yaşayıp gelmiştir. Karagöz ve yakın devirlerde tam karakterini kazanan şehir kültürü mahsulü Ortaoyunu'ndan da ayrı ve eski olan bu oyunları; a) Ritüel oyunlar:
b) Profan mâhiyetteki oyunlar:
Köylülerin;
olmak üzere gruplandırdığı bu oyunların en mühim vasfı anonim oluşlarından geliyor. Bu oyunları köylerde adları bilinen veya bilinmeyen gençlerle orta yaşlılar oynarlar. Aralarında en kabiliyetlileri rejisör vazifesini görür. Kadınların da kendi aralarında bu oyunlardan bâzılarını oynadıklarını görüyoruz. Oyunlar kapalı yerlerde veya açıkta oynanmaktadır. Oyunlarda lüzuma göre çok basit bir dekor fikrini veren malzeme kullanıkyor. Bazen bir deve veya atın işe yaradığı görülür. Bu oyunlarda makyaj ve kostümler de yer almaktadır. Çocuktan ihtiyara kadar pek çok seyirci kütlesi bulan bu ayrı kaynaklara bağlı oyunlar zamanımıza kadar yaşayıp gelmiştir. Ritüel Oyunlar içinde değerlendirilen bir Köy Seyirlik Oyunu Örneği: Köse-Gelin (eski yılın bitmesi ve yeni yılın başlaması) oyunu : Oyuncular: Güvey : (Yeni yılı temsil eder) genç, gürbüz ve sıhhatlidir. Başında kasket, sırtında alacalı ipekten yakasız mintan ve ayaklarında çizme vardır. Nakışlı uzun çoraplarının konçlarını çizmelerinin üstünden devirip katlar. Düz renkte pantolon giymiştir. Oyun : Biraz sonra öncü ile yeni güvey ortaya gelirler. Öncü, halka hitap eder: Çalgıcılar, neş'eli hava çalmaya başlarlar. Gelin ile güvey halay çekerler. Oyuna, ev sahipleri de katılabilirler. Ananeye göre gelinin yüzünü görmek için hediye vermek lâzımdır. Oyun biter bitmez ev sahibinin verdiği hediyelerle gelinin yüzü açılır. (Doğubayazıt Oyunu) Kaynakça: Prof.Dr.Şükrü Elçin, Halk Edebiyatına Giriş
|