Soru Eki hakkında bilgi verir misiniz?

[Kayıtsız Üye]

Türkçede Soru Eki hakkında bilgi verir misiniz?

[Kayıtsız Üye]

Türkçede Soru Eki hakkında bilgi verir misiniz?

Türkçede Soru Eki (-mı, -mi, -mu, -mü):

Soru eki isim halisinde de gördüğümüz gibi her çeşit kelimenin soru şeklini yapan umumi bir işletme ekidir, isim cinsinden bütün kelimeler, edatlar, fiiller soru şekline hep bu ek ile sokulurlar. Soru eki isimleri ve edatları daima fiillere bağlar, fiillerle münasebete geçirir. Fiillerin ise başlı başına, fiil çerçevesi içinde soru şeklini yapar.

Edat menşeli olup sonradan ekleşmiş bulunan, gelişme seyrini isim bahsinde gördüğümüz soru eki fiil çekimlerinin büyük bir kısmında çekimin ortasına, şekil ve zaman eki ile şahıs ekinin arasına girer. Bir kısmında ise en sonda bulunur. Bu, fiil çekimlerinin partisip menşeli olmaları ile ilgilidir. Partisip menşeli olmayanlarda soru eki en sona gelir.

Bugün -mı, -mi, -mu, -mü şeklinde vokal uyumuna bağlı olan soru eki birinci tipteki şahıs eklerini alan fiil çekimlerinde, yani geniş zaman, şimdiki zaman, öğrenilen geçmiş zaman, gelecek zaman, gereklik kiplerinde çokluk üçüncü şahıs dışındaki şahıslarda şekil ve zaman ekinden sonra, şahıs ekinden önce getirilir:

• bilir mi-y-im,
• biliyor musun,
• bilmiş mi-y-iz,
• bilecek misiniz,
• bilmeli mi-y-im

misallerinde olduğu gibi. Çokluk üçüncü şahıslarda ise soru eki şahıs ekinden sonra gelir:

• bilirler mi,
• biliyorlar mı,
• bilmişler mi,
• bilecekler mi,
• bilmeliler mi

misallerinde olduğu gibi.

Birinci, ikinci tipteki şahıs eklerini karışık olarak alan istek kipi ile ikinci tipteki şahıs eklerini alan görülen geçmiş zaman ve şart kiplerinde ve emir kipinde soru eki bütün şahıslarda en sona, şahıs eklerinden sonra getirilir:

• bildim mi,
• bildiler mi,
• bilsen mi,
• bilse mi,
• bileyim mi,
• bilin mi,
• bilesin mi,

Eski Anadolu Türkçesi ile ağızlardaki bilem mi misallerinde olduğu gibi. Yalnız, istek kipinde soru şeklinin çok az kullanıldığını, bunun yerini çok defa başka ifadelerin aldığını belirtmeliyiz : bilesiniz mi, yerine bilesiniz değil mi gibi.

Soru ekinin kullanılışı Batı Türkçesinin Osmanlı sahasında eskiden beri böyle olmuş, buna karşılık Azeri sahasında sonradan başka bir şekil almıştır. Bugün Azeri sahasında soru eki bütün fiil çekimlerinde daima en sona, şahıs eklerinin sonuna getirilmektedir :

• gelerem mi,
• gelmişem mi

misallerinde olduğu gibi.

Soru eki tabiî, fiillerde de vurgusuzdur ve vurguyu kendisinden önceki heceye atar. (Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dili)